mieć oczy i uszy otwarte

- odstające/spiczaste uszy protruding/pointed ears

- pies ze zwisającymi uszami a dog with floppy ears

- głuchy na jedno/lewe ucho deaf in one ear/in the left ear

- prawym uchem a. na prawe ucho słabiej słyszę (the hearing in) my right ear is not so good

- dać komuś w ucho pot. to give sb a clip on the ear pot.

- wytargać kogoś za uszy to box sb’s ears

- szeptać a. mówić komuś coś do ucha to whisper sth into sb’s ear

- boli go/ją ucho he/she has an earache

- odmroziłem sobie uszy my ears are frostbitten

- przyłożył ucho do dziurki od klucza he put his ear to the keyhole

- naciągnął a. nałożył czapkę głęboko/lekko na uszy he pulled his cap down over/just over his ears

- zarumieniła się po uszy a. po czubki uszu her whole face turned red

- zatykał uszy, by nie słyszeć ich wrzasków he plugged his ears so as not to hear their screaming

- czujne/wprawne/wyczulone ucho a keen/trained/sensitive ear

- dźwięki miłe dla ucha sounds that are easy on the ear

- mieć muzykalne ucho to have an ear for music

- on ma ucho do języków he has an ear for languages

- złowił a. schwytał uchem lekki szmer his ear caught a faint rustle

- masz dobre ucho, jeśli to usłyszałeś you must have good ears if you heard that

- chwycił plecak za ucho he grabbed the rucksack by the loop

- □ ucho holownicze Aut. (z przodu pojazdu) towing eye, lunette (ring); (z tyłu pojazdu) tow bar

- ucho liny Żegl. eye

- ucho środkowe Anat. middle ear

- ucho wewnętrzne Anat inner ear

- ucho zewnętrzne Anat. outer ear

■ spółdzielnia ucho pot., żart. squealers pot., pejor., finks US pot., pejor.

- być czyimś uchem i okiem książk. to be sb’s eyes and ears

- brzęczeć komuś nad uszami to drone (on and on) at sb

- ciągnąć a. wyciągać kogoś za uszy pot. to drag sb along like a dead weight pot., przen.

- ciepło a. spokojnie jak w uchu nice and cosy GB, nice and cozy US

- dać ucha czemuś to listen to sth

- dostać a. zobaczyć ucho od śledzia pot. to get damn all GB pot., to not get diddly-squat a. doodly-squat US

- doszło a. dobiegło a. doleciało do moich uszu, że… I’ve heard that…

- dotrzeć a. dojść do niepowołanych uszu to be heard by the wrong people

- drażnić uszy to grate on one’s/sb’s ears

- dzwoni mu/jej w uszach his/her ears a. eardrums are ringing

- cisza aż w uszach dzwoni the silence is deafening

- dźwięczeć komuś w uszach to ring in sb’s ears

- głaskać a. pieścić (czyjeś) ucho a. uszy to tickle one’s/sb’s ears

- grać a. rżnąć a. wygrywać od ucha do ucha pot. to play (music) with pep pot.

- kłaść coś komuś do uszu a. w uszy to drum a. hammer sth into sb

- kłaść a. tulić uszy po sobie to put a. have one’s tail between one’s legs

- mieć długie uszy (być ciekawskim) to be nos(e)y pot.; (podsłuchiwać) to earwig GB pot.

- mieć gębę a. pysk od ucha do ucha pot., pejor. to be a big mouth pot.

- mieć oczy i uszy otwarte to keep a. have one’s wits about one

- mieć swoje za uszami to have a thing or two on one’s conscience

- mieć usta od ucha do ucha to have a wide mouth

- mam uszy pełne hałasu my ears ache from all the noise

- miała uszy pełne muzyki the music played in her head

- mówić coś komuś na ucho (w sekrecie) to tell sb sth in secret

- na(d)stawiać ucha a. uszu (wytężać słuch) to listen closely, to prick up a. cock one’s ears

- natrzeć komuś uszu to give sb an earful (o coś about sth) pot.

- nie wierzę a. nie chcę wierzyć własnym uszom I can’t believe my ears

- obić się komuś o uszy to ring a bell with sb pot.

- po uszy zakochany head over heels in love

- po uszy w długach/w pracy up to one’s ears a. neck in debt/in work pot.

- przejść a. przecisnąć się przez ucho igielne to pass through the eye of a needle

- jego głos świdrował w uszach he had a piercing voice

- rozdzierające uszy odgłosy wybuchów ear-splitting detonations

- puszczać coś mimo uszu to turn a deaf ear to sth

- słuchać czegoś a. chłonąć coś chciwym uchem to listen avidly to sth

- słuchać jednym uchem (a drugim wypuszczać) to listen with only half an ear

- słyszeć coś na własne uszy to hear sth with one’s own ears

- spać na oba uszy przest. to sleep like a log a. top

- stawać na uszach pot. to do one’s damnedest pot., to bend over backwards pot.

- choćbyś stawał na uszach, i tak jej nie przekonasz you’ll never manage to convince her

- strzyc uszami a. uchem to prick up a. cock one’s ears

- nie mówmy o tym teraz, bo sąsiadka strzyże/inni strzygą uszami a. uchem we’d better not talk about it now as the neighbour’s/the others’ ears are flapping pot.

- uśmiechać się od ucha do ucha to smile a. grin from ear to ear

- wpadać w ucho [melodia, piosenka] to be catchy

- wpadające w ucho melodie/powiedzonka catchy tunes/sayings

- zamykać a. zatykać uszy na coś to close a. shut one’s ears to sth

- zobaczę/zobaczy prędzej a. raczej swoje ucho, aniżeli… there’s more chance of finding Elvis on the moon than there is of… pot.

- uczciwszy uszy przest. (if you’ll) pardon a. excuse the expression

- klął, aż wszystkim uszy więdły his swearing made everyone’s ears burn

- jadł a. wcinał, aż mu się uszy trzęsły pot. he ate ravenously

- zajadali obiad/kanapki, aż im się uszy trzęsły they scoffed their dinner/sandwiches GB pot., they scarfed down their dinner/sandwiches US pot.

- wlatywać a. wchodzić jednym uchem, a drugim wylatywać a. wychodzić to go in (at) one ear and out (at) the other

- uszy bolą słuchać it assaults the ears, it’s painful to listen to

- uszy bolą a. pękają a. puchną od tego it assaults the ear, it’s painful to listen to

- uszy do góry pot. (keep your) chin up! pot.

- wylewa mi się a. wychodzi mi to uszami pot. I’m sick and tired of it pot.

- ściany mają uszy przysł. walls have ears przysł.

- otworzyć siłą to force open

- otworzyć gwałtownie to burst open

- otworzyć drzwi z zamka/z kłódki to unlock/to unlatch the door

- otworzyć komuś drzwi to let sb in

- otworzyć usta ze zdziwienia to open one’s mouth wide with surprise

- motyl otworzył skrzydełka the butterfly spread its wings

- otworzyć konto w banku to open a bank account

- otworzyć sklep to open a shop

- otworzyć własny interes to go into business, to open up one’s own business

- przewodniczący otworzył dyskusję the chairman opened the discussion

- otworzyć ogień Wojsk. to open fire (do kogoś on sb)

- furtka nie chce się otworzyć the gate won’t open

- drzwi otworzyły się gwałtownie the door burst open

- kwiat otworzył się nazajutrz the flower opened next day

- otworzyła się niezagojona rana an old wound opened up

- otworzył się przed nimi piękny widok a beautiful view opened out a. up before them

■ mieć oczy (i uszy) otwarte to keep one’s eyes open a. peeled a. skinned

- nie otworzyć ust/gęby pot. not to open one’s mouth, not to say a word

- otworzyć drogę/pole do czegoś to open the doors to sth

- otworzyć duszę/serce przed kimś to open one’s heart to sb

- otworzyć komuś oczy na coś to open one’s eyes to sth

- otworzyła mi oczy na jego prawdziwe zamiary she made me realize his real intentions

- otworzyły mi się oczy na coś my eyes were opened, I woke up to sth

- przyjmować/witać kogoś z otwartymi ramionami/rękami to greet sb with open arms

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.